ประวัติอำเภอดอนตาล

 คำขวัญอำเภอดอนตาล

 

อุทยานสมเด็จย่า          เพลินตาเขื่อนริมโขง

จรรโลงลำผญา                 ผาแต้มบรรพกาล

กลองโบราณล้ำค่า        งามตาสระกมุทมาศ

หาดหินวัดเวินไชย        ถิ่นไทยข่ากะเลิง

            อำเภอดอนตาล อยู่ห่างจากตัวจังหวัดมุกดาหารประมาณ   33   กิโลเมตร การเดินทางสะดวกโดยรถยนต์

                              

 ประวัติความเป็นมาของอำเภอดอนตาล

****************

ในอดีตกาลนานมาแล้ว  เจ้าเมืองหนองลำภู     (ปัจจุบันคือจังหวัดหนองลำภู)   มีบุตรชาย  3 คน  คนแรกชื่อ ราชาบุตรโคตร  คนที่  2  ชื่อ  กินนรี       คนที่  3  ชื่อ  กินนรอน            เมื่อบุตรชายทั้ง   3 คน  โตขึ้น โดยเฉพาะราชาบุตรโคตร                มีความประสงค์จะแยกออกไปหาทำเลถิ่นที่อยู่ใหม่เพื่อเป็นการขยายและเสริมสร้างบารมีของบิดา  จึงขออนุญาตบิดา  บิดาก็อนุญาต

ดังนั้น  เมื่อประมาณปี  พ.ศ.2100            ราชาบุตรโคตรพร้อมกับน้องชายอีก  2  คน จึงออกเดินทางจากหนองบัวลำภู มุ่งหน้าไปทางทิศใต้เดินทางไปถึงเมืองอุบลราชธานีก็ยังไม่พบทำเลที่ถูกใจ  จึงเดินลัดเลาะไปตามริมแม่น้ำโขง  และตัดสินใจข้ามไปฝั่งประเทศลาว  เที่ยวหาแหล่งทำเลอีก    และพักอยู่ที่บ้านดงเขนย  4-5  วัน  จึงออกเดินทางต่อไปโดยยึดเอาแม่น้ำโขงเป็นหลัก       มาถึงบ้านดงสียาซึ่งตั้งอยู่ตรงข้ามดอนถ้ำเงิน     ตั้งใจจะยึดเป็นทำเลที่อยู่อาศัย  แต่ปรากฏว่า  มีปัญหาเกี่ยวกับน้ำกิน  จึงได้เสาะหาที่แห่งใหม่    บังเอิญมายืนอยู่ริมฝั่งโขง  แลเห็นต้นไม้สูงเด่นเป็นสง่าอยู่ที่หัวดอนตาลซึ่งติดอยู่กับดอนถ้ำเงิน              จึงข้ามสำรวจดูที่ดอนแห่งนี้   (ต้นไม้ที่แลเห็น นั้นคือ  ต้นตาล  ดอนนี้ จึงเรียกว่าดอนตาล )     และข้ามจากดอนนี้ขึ้นที่ฝั่งไทยอีกครั้งหนึ่งพบว่าเป็นบริเวณที่อุดมสมบูรณ์จึงได้กลับไปบอกพรรคพวกญาติพี่น้องอพยพเข้ามาตั้งบ้านเรือนที่อยู่อาศัย  ช่วยกันสร้างวัดขึ้นที่ริมแม่น้ำโขง เรียกชื่อว่าวัดท่า       และจัดสร้างที่ทำการของหมู่บ้านหลังหนึ่ง  เรียกว่า “โฮง”  และเรียกชื่อหมู่บ้านนี้ว่า “ บ้านหัวดอนตาล”             ณ   ที่แห่งนี้เองเป็นต้นตำรับกลอนลำหัวดอนตาล

เนื่องจากเป็นพื้นที่ทำกินอุดมสมบูรณ์   จึงมีพี่น้องเชื้อสายภูไท  เชื้อสายกะเลิง  เชื่อสายข่า  จากเมืองเซโปน  ประเทศลาวอพยพมาอยู่อาศัยกันหลายครอบครัว      ออกลูกหลานอีกมากมาย  ต่อมาเกิดโรคระบาดผู้คน  วัว  ควาย  สัตว์ต่าง ๆ   ล้มตายเป็นจำนวนมาก    จึงต้องอพยพจากริมแม่น้ำโขงขึ้นห่างจากฝั่งอีก  มาตั้งถิ่นฐานเป็นหมู่บ้านดอนตาลอยู่ตราบทุกวันนี้

ต่อมาน้องชาย  2  คน ก็อยากเป็นใหญ่     เป็นอิสระบ้าง ก็เสาะแสวงหาที่ทำเลของตนโดยยึดแนวริมแม่น้ำโขงเป็นหลัก   คนหนึ่งไปได้ทำเลปากห้วยมุก    ซึ่งเป็นที่ตั้งเมืองมุกดาหาร ในปัจจุบัน   อีกคนหนึ่งไปได้ทำเลฝั่งลาวซึ่งอยู่ตรงข้ามเมือมุกดาหาร  คือ แขวงสะหวันนะเขต  สปป.ลาว  ในปัจจุบัน

บ้านเมืองแผ่ขยายเจริญขึ้น         ทางราชการประกาศให้เมืองดอนตาลไปรับสารตราตั้งที่โคราช แต่ขณะนั้นการเดินทางลำบาก      ประกอบกับราชาบุตรโคตรกำลังเพลิดเพลินกับการหากุ้งหอย  ปู  ปลา ในลำน้ำโขง        จึงมอบให้น้องชายที่เป็นหัวหน้าอยู่เมืองมุกดาหารไปรับแทน     เมืองมุกดาหารจึงได้รับสารตราตั้งเป็นอำเภอ            ส่วนดอนตาลก็เป็นตำบลตำบลหนึ่งขึ้นอยู่กับอำเภอมุกดาหาร   จังหวัดนครพนม  ต่อมากระทรวงมหาดไทย      ประกาศยกฐานะตำบลดอนตาลเป็นกิ่งอำเภอ   เมื่อปี พ.ศ.2506         ขึ้นอยู่กับอำเภอมุกดาหาร  จังหวัดนครพนม   และยกฐานะเป็นอำเภอดอนตาล เมื่อปี พ.ศ. 2517      ครั้นเมื่อปี พ.ศ.2525 ได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดมุกดาหาร    อำเภอดอนตาลจึงเป็นอำเภอหนึ่งที่ขึ้นอยู่กับจังหวัดมุกดาหารตราบเท่าทุกวันนี้

ข้อมูลทั่วไปของอำเภอดอนตาล

*************

สภาพทั่วไป

ตำแหน่งที่ตั้ง

                อำเภอดอนตาล เป็นอำเภอชายแดนติดกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว     ระยะทางยาวประมาณ  22   กิโลเมตร โดยมีแม่น้ำโขงกั้นแนวพรมแดน อยู่ใต้สุดของจังหวัดมุกดาหาร ห่างจากตัวจังหวัด  33  กม. เป็นอำเภอที่อยู่สูงกว่าระดับน้ำทะเล 150- 200 เมตร ปัจจุบันมี นายสันธาน สร้อยสำโรง เป็นนายอำเภอ

สภาพพื้นที่

                อำเภอดอนตาล เป็นพื้นที่ที่ราบสูงสลับภูเขาน้อยใหญ่สลับกัน  สภาพดินทั่วไปเป็นดินร่วนปนทราย  มีเนื้อที่ประมาณ  504  ตารางกิโลเมตร  หรือประมาณ  315,000  ไร่   มีอาณาเขตติดต่อดังนี้

                ทิศเหนือ               ติดต่อกับ                อำเภอเมือง     มุกดาหาร

                ทิศใต้                     ติดต่อกับ                อำเภอชานุมาน  จังหวัดอำนาจเจริญ และอำเภอเลิงนกทา  จังหวัดยโสธร

                ทิศตะวันตก         ติดต่อกับ                อำเภอเมืองมุกดาหารและอำเภอนิคมคำสร้อย  จังหวัดมุกดาหาร

                ทิศตะวันออก       ติดต่อกับ                สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

 

ประชากร

                อำเภอดอนตาลมีประชากรรวมทั้งสิ้น 42,522  คน  

 ชาย      21,379     คน

  หญิง   21,143      คน

 

การปกครอง

พื้นที่การปกครองของอำเภอดอนตาล  แบ่งออกเป็น 7  ตำบล  63 หมู่บ้าน  คือ

1. ตำบลดอนตาล จำนวน  12 หมู่บ้าน  2,200  ครัวเรือน   ประชากร  6,991  คน

2.  ตำบลบ้านบาก               จำนวน   7  หมู่บ้าน  1,263  ครัวเรือน   ประชากร  5,471 คน

3.  ตำบลบ้านแก้ง               จำนวน   7 หมู่บ้าน   726  ครัวเรือน    ประชากร 2,829  คน

4.  ตำบลโพธิ์ไทร               จำนวน   7  หมู่บ้าน  1,168 ครัวเรือน  ประชากร 4,681 คน

5.  ตำบลเหล่าหมี                จำนวน  10 หมู่บ้าน  1,544 ครัวเรือน  ประชากร 6,654 คน

6.  ตำบลนาสะเม็ง              จำนวน  9  หมู่บ้าน   1,699 ครัวเรือน  ประชากร 7,110 คน

7. ตำบลป่าไร่                       จำนวน 11 หมู่บ้าน     2,105 ครัวเรือน ประชากร 8,786 คน

-ในจำนวนนี้เป็นหมู่บ้าน กม. 6 หมู่บ้าน /  หมู่บ้าน อพป.  57 หมู่บ้าน /

 - เป็นหมู่บ้าน ปชด. 11 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

                       

                พื้นที่การปกครองของอำเภอดอนตาล มีเทศบาลตำบล 3 แห่ง  และ องค์การบริหารส่วนตำบล  5 แห่ง ดังนี้

1.  เทศบาลตำบลดอนตาล

2.  เทศบาลตำบลบ้านแก้ง

3. เทศบาลตำบลดอนตาลผาสุก

4. องค์การบริหารส่วนตำบลป่าไร่

5. องค์การบริหารส่วนตำบลนาสะเม็ง

6. องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์ไทร

7. องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านบาก

8. องค์การบริหารส่วนตำบลเหล่าหมี

การประกอบอาชีพ

อาชีพหลัก   ได้แก่

1. ทำนา   ทำไร่

2.ปลูกพืชไร่    ปลูกสวนยาง  สวนไม้ผล  ปลูกพืชผัก

3.เลี้ยงสัตว์   เลี้ยงปลาในกระซัง

พืชเศรษฐกิจ  คือข้าว  ถั่วลิสง  ยางพารา   อ้อย 

สัตว์เศรษฐกิจ  คือ  โค   กระบือ หมู่ ไก่    ปลาในกระซัง 

-รายได้เฉลี่ย   26,646   ต่อคนต่อปี   

การศึกษา   ศาสนาและวัฒนธรรม

-ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก                 20  แห่ง

- โรงเรียนประถมศึกษา         36  โรงเรียน

- โรงเรียนมัธยมศึกษา            3  โรงเรียน

- วิทยาลัยชุมชน                   1   แห่ง

- วิทยาลัยเทคโนโลยี            1 แห่ง

- วัด                                   33  วัด

- สำนักสงฆ์                         13  แห่ง

สาธารณสุข

สถานบริการสาธารณสุขของรัฐ

-โรงพยาบาลขนาด  30 เตียง                          จำนวน   1  แห่ง

- โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล              จำนวน 13  แห่ง

การรักษาความสงบเรียบร้อย

1. สภ.อ.ดอนตาล                                                กำลังพล 102 นาย

2. สภ.ต.ป่าไร่                                                      กำลังพล  27  นาย

3.กองร้อย อส.อ.ดอนตาล ที่ 5                         กำลังพล  25 นาย

4.มว.ตชด ที่.2342,2343                                    กำลังพล   30 นาย

การคมนาคม

1. ทางบก  มีถนนติดต่ออำเภอกับจังหวัดที่สำคัญ ดังนี้

1.สายมุกดาหาร – ดอนตาล

2.สายดอนตาล –เลิงนกทา  จ.ยโสธร

3.สายดอนตาล-ชานุมาน  จ.อำนาจเจริญ

2.ทางน้ำ   ในอดีต ใช้การคมนาคมทางน้ำ คือแม่น้ำโขงเป็นหลัก แต่ขณะนี้ไม่นิยมใช้ เพราะใช้ทางบกสะดวกรวดเร็ว และประหยัดกว่า

       

***************

ความเชื่อ  ประเพณี วัฒนธรรมและพิธีกรรม

**************

ความเชื่อ  ประเพณี และพิธีกรรมที่สำคัญของอำเภอดอนตาล     คือ ประเพณีบุญประจำปี หรือบุญเดือนหก      จะทำพิธีอัญเชิญมเหศักดิ์หลักบ้านหรือเจ้าปู่ด้วยการจัดขบวนแห่เจ้าปู่ด้วยฆ้อง  กลอง  ปี่ แคน  ลูกหลานชาวดอนตาลทั้งหลาย          จะสวมใส่เสื้อผ้าสีแดง หรือคาดผ้าสีแดง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของเจ้าปู่ที่ท่านชอบ พร้อมนำข้าวปลาอาหาร  เหล้ายา     เป็ดไก่     ผลไม้ นำลงไปเลี้ยงเจ้าปู่ เมื่อถึงพิธีเลี้ยงเจ้าปู่ กวนจ้ำ ( ผู้ปฏิบัติณักษา  อุปัฏฐาก หรือเป็นผู้แทนเจ้าปู่)          จะได้อัญเชิญเจ้าปู่ด้วยการฟ้อนรำ  เพื่อให้ลงมาสิงมาเทียม  เมื่อเจ้าปู่ลงมาแล้ว ลูกหลานจะถามเกี่ยวกับน้ำฟ้าน้ำฝน ว่าฝนจะดีหรือไม่อย่างไร     แล้วลูกหลานได้ขอให้เจ้าปู่ช่วยปกปักรักษา  อย่าได้มีภยันตรายเจ็บไข้    ให้ทำมาค้าขึ้น

ประชากรส่วนใหญ่มีเชื้อสายเผ่าไทกะเลิง     ( 1ใน 8 เผ่าของจังหวัดมุกดาหาร )“ กะเลิง” เป็นชนพื้นเมืองเผ่าหนึ่งในจำนวนแปดเผ่าที่มีอยู่ในจังหวัดมุกดาหาร      อยู่ในตระกูลเดียวกันกับมอญ  เขมร  ภาษาที่ใช้คล้ายภาษาข่า ภาษาโซ่  อยู่ในกลุ่มภาษา  ออสโตรเอเซียติค  ชนพวกนี้มีถิ่นกำเนิดอยู่ที่แขวงคำม่วน และแขวงสะหวันนะเขต  ประเทศลาว

          “ชาวกะเลิง”    อพยพมาอยู่ในเขตจังหวัดมุกดาหารครั้งแรกในราวสมัยรัชกาลที่  3   เป็นส่วนใหญ่   ซึ่งในปัจจุบันมีเชื้อสายเผ่ากะเลิงอยู่ในเขตตำบลนาสะเม็ง     และตำบลบ้านบาก บางส่วนในตำบลดอนตาล ลักษณะรูปพรรณผิวกายดำคล้ำ  ผมหยิกคล้ายข่าอยู่ในกลุ่มชาติพันธุ์มองโกลอยด์

การแต่งกายชายนุ่งผ้าโจงกระเบนแต่ไม่ค่อยเรียบร้อย  ไม่นิยมใส่เสื้อ  นิยมรอยสักตามตัว  ศรีษะและแก้ม  หญิงนิยมผมมวยเกล้า  ใส่ต่างหูเงินขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง นุ่งผ้าสีดำยาวติดตีน(ตีนชาย) ลายแดงสลับขาว  เสื้อสีดำ แขนกระบอก หรือสีขาวแขนกระบอก เครื่องประดับเงิน

 สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ

********

                อำเภอดอนตาล  มีสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญๆ ดังนี้

1.แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม

1.1  กลองมโหระทึก

                ชาวบ้านดอนตาลส่วนมากเรียกกลองมโหระทึก “กลองทอง”รูปลักษณะกลองเป็นรูปทรงกระบอกทำด้วยทองสำริดหน้าเดี่ยวหน้าขนาดกลองมีเส้นผ่าศูนย์กลาง   86 ซ.ม. สูง 90 ซ.ม. หน้ากลองตกแต่งเป็นรูปดวงอาทิตย์นูนสูงเป็นรังสี   14   แฉก    ประดับหน้ากลองด้วยรูปกบตามขอบหน้ากลอง  4  ตัว   กลองมีอายุประมาณ 3,000 ปี ค้นพบเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ.2481

                ผู้ที่ค้นพบครั้งแรก คุณพ่อเหล็ก    ปริปุรณะ    คุณพ่อลับ    ศรีลาศักดิ์    และคุณพ่อแปลง ศรีลาศักดิ์ ทั้งสามคนนี้เป็นชาวดอนตาลได้ไปทอดแหหาปลาที่บริเวณฝั่งแม่น้ำโขงใกล้ท่าบ้านนาทาม น้ำในแม่น้ำโขงลดลงน้ำเซาะตลิ่งพัง     ทั้งสามคนได้เห็นรูปทรงระบอกและเป็นโลหะได้ขุดออกจากพื้นดินทำความสะอาดแล้วพากันนำมาเก็บรักษาไว้ที่เถียงนานายลับ    ศรีลาศักดิ์     ต่อมาได้นำไปเก็บไว้ที่วัดเวินไชยมงคล ซึ่งเป็นวัดป่าในสมัยนั้น       ชาวบ้านดอนตาลส่วนมากเห็นว่ากลองมีอายุเก่าแก่เป็นของโบราณและเวลาตีมีเสียงดังกังวานไปไกล       จึงนำมาเก็บได้ที่หอกลองวัดมัชฌิมาวาส   (วัดกลางอำเภอดอนตาล)        ซึ่งอยู่ในหมู่บ้าน หมู่ที่  1   ต.ดอนตาล   อ.ดอนตาล   จ.มุกดาหาร  จนถึงปัจจุบันนี้

1.2  ถ้ำผาแต้ม

                เป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และธรรมชาติ     ตั้งอยู่ที่บ้านภูล้อม  ต.บ้านบาก อ.ดอนตาล   บริเวณที่พบภาพเขียนเป็นหินทรายขนาดใหญ่ยาว   72  เมตร สูง   8  เมตร  ลึก 6   เมตร         เขียนด้วยสีแดงคล้ายน้ำหมากบนพื้นผาหินสีชมพูปนแดง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นภาพมือมีจำนวนมากถึง  98 ภาพ     นอกนั้นเป็นภาพสัญลักษณ์อื่น ๆ   เช่นลายเรขาคณิต  และรูปสัตว์ต่าง ๆ    ซึ่งนักโบราณคดีเยอรมันมาชมและสันนิษฐานว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า  3,000  ปี

                การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล   ใช้เส้นทางดอนตาล – เลิงนกทา  ประมาณ  23 กิโลเมตร ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว   จะอยู่บริเวณหลังที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ  500  เมตร  

2. แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ

2.1 หาดหินวัดเวินไชย

                เป็นชายหาดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ        ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำโขง    บ้านนามหาราช   หมู่ที่  10  ตำบลดอนตาล   บริเวณชายหาดยาวประมาณ   150  เมตร        จะเห็นเฉพาะช่วงหน้าแล้งส่วนช่วงฝนน้ำท่วม  จนมองไม่เห็นหาดเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สวยงามแห่งหนึ่ง

                การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล           ไปตามเส้นทางถนนเหมลา ผ่านหน้าที่ว่าการอำเภอลงไปถึงเขื่อนริมแม่น้ำโขงระยะทาง ประมาณ  1.3  กิโลเมตร   และเลี้ยวซ้ายอีกประมาณ  0.8  กิโลเมตร 

2.2 อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว

                อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว     เป็นอุทยานที่มีพื้นที่อยู่ในแนวเขตรอยต่อ   3  จังหวัด    คือ อำเภอนิคมคำสร้อย    อำเภอดอนตาล   จังหวัดมุกดาหาร       อำเภอเลิงนกทา  จังหวัดยโสธร  และอำเภอชานุมาน อำเภอเสนางคนิคม    จังหวัดอำนาจเจริญ

               มีพระราชกฤษฎีกาประการเป็นอุทยานแห่งชาติตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 109 ตอนที่ 126  ลงวันที่  30 ธันวาคม 2535 เนื้อที่  231  ตารางกิโลเมตร  หรือ 144,375  ไร่       นับเป็นอุทยานแห่งชาติ ลำดับที่  75  ของประเทศ   อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัวเป็นอุทยานฯ           ที่มิได้มีพื้นที่ติดต่อกันเป็นผืนเดียวกัน   แต่ประกอบด้วยพื้นที่อุทยานฯ  จำนวน  9  พื้นที่  กระจายอยู่ใน  3  จังหวัด

          การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล ใช้เส้นทาง ทางหลวงแผ่นดิน เส้นทางดอนตาล-เลิงนกทา ระยะทางประมาณ  23  กิโลเมตร ถึงบ้านหนองเม็ก  หมู่ที่ 3  ตำบลป่าไร่ เลี้ยวขวาเข้าที่ทำการอุทยานฯ 

2.3 อ่างเก็บน้ำห้วยหินข้อ

บริเวณอ่างเก็บน้ำเป็นที่ตั้งของที่ทำการอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว     ริมอ่างเก็บน้ำห้วยหินข้อมีต้นไม้ป่าและไม้โตเร็วที่ปลูกเสริมขึ้นอยู่อย่างร่มรื่น       อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัวได้ตกแต่งสถานที่ริมอ่างเก็บน้ำแห่งนี้อย่างสวยงาม    มีบ้านพักรับรองนักท่องเที่ยวปลูกสร้างยื่นลงไปริมอ่างเก็บน้ำแห่งนี้ได้อย่างกลมกลืนกับธรรมชาติ   ยามเย็นสามารถชมทัศนียภาพพระอาทิตย์ลับขอบฟ้า ใกล้ๆ อ่างเก็บน้ำแห่งนี้เป็นลานกางเต็นท์ที่ร่มรื่นเหมาะในการพักแรมเป็นอย่างยิ่ง

2.4  ภูผาหอม

ตั้งอยู่ที่ บ้านภูผาหอมหมู่ที่  8  ตำยลนาสะเม็ง   อำเภอดอนตาล    จังหวัดมุกดาหาร      เป็นจุดชมทิวทัศน์ที่นักท่องเที่ยวนิยมไปชมพระอาทิตย์ลับฟ้า   เพื่อถ่ายภาพที่ประทับใจบนภูผาหอมนี้  และสามารถมองทิวทัศน์ได้โดยรอบ  เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่อยู่ในอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว

การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล  ใช้เส้นทาง ทางหลวงแผ่นดิน สายดอนตาล – เลิงนกทา  ถึงบ้านภูล้อม  ตำบลบ้านบาก  ระยะทางประมาณ  20 กิโลเมตร    เลี้ยวขวาไปตามเส้นทางถนนทางหลวงชนบทเส้นทางภูล้อม-นาคำน้อยอีกประมาณ   4   กิโลเมตร

5. ภูผาด่าง

ตั้งอยู่ที่บ้านเหล่าแขมทอง   หมู่ที่ 8   ตำบลเหล่าหมี   อำเภอดอนตาล  ลักษณะของพื้นที่เป็นลักษณะโขดหินรูปร่างแปลกตาเป็นรูปทรงต่างๆ  เช่น  รูปเต่ายักษ์   รูปเครื่องบินโบราณ   ฯลฯ       ช่วงปลายฝนในต้นหนาวจะมีดอกไม้หลากสีสันออกดอกงดงามเต็มลานหินส่วนใหญ่เป็นพืชล้มลุก    เช่น  สร้อยสุวรรณา   ดุสิตา  มณีเทวา  หยาดน้ำค้าง  เป็นต้น เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่อยู่ภายในอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว

การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล          ใช้เส้นทาง ทางหลวงแผ่นดิน  ดอนตาล-มุกดาหาร ระยะทางประมาณ  5  กิโลเมตร    เลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงชนบทเส้นทางนาโพธิ์ -  ดงมัน ประมาณ 10 กิโลเมตร  ถึงแยกบ้านนายอ   เลี้ยวซ้ายไปตามเส้นทางทางหลวงชนบท  เส้นนาคำน้อย- ภูล้อม   อีกประมาณ   4   กิโลเมตร  ถึงที่ทำการองค์การบริหารส่วนตำบลเหล่าหมี  เลี้ยวขวาไปอีกประมาณ   12   กิโลเมตร

3.แหล่งท่องเที่ยวที่สร้างขึ้น

3.1 อุทยานสมเด็จย่า

                ตั้งอยู่บ้านนาม่วง  ม.6 ต.ดอนตาล  อ.ดอนตาล   บนเนื้อที่จำนวน  103 ไร่ บรรยากาศร่มรื่นห้อมล้อมด้วยต้นไม้นานาชนิด     ในอดีตเป็นฐานปฏิบัติการทางทหารแห่งเดียวในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  ที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี  และสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยานิวัฒนา  (พระยศในขณะนั้น)    ได้เสด็จมาประทับแรม เมื่อวันที่   5 - 7   มิถุนายน   2520    เป็นเวลา 3   วัน   2  คืน        พร้อมด้วยพลโทเปรม     ติณสูลานนท์    (แม่ทัพภาคที่ 2 ในขณะนั้น)

                จังหวัดมุกดาหาร  และอำเภอดอนตาล ได้ดำเนินการพัฒนาเพื่อให้เป็นอนุสรณ์สมเด็จย่า และพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดมุกดาหารและได้กราบเรียนเชิญ  ฯพณฯ  พลเอกเปรม            ติณสูลานนท์   ประธานองคมนตรีและรัฐบุรุษเป็นประธานอัญเชิญพระรูปสมเด็จย่าขึ้นประดิษฐาน  ณ  พระแท่นศาลาแปดเหลี่ยม  และเปิดอาคารสมเด็จย่า  เมื่อวันที่  15  ธันวาคม  2539

               ปัจจุบันได้มีการปรับปรุงให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว สถานที่อบรมสัมมนา และเข้าค่ายจัดกิจกรรมต่าง ๆ    โดยมีเรือนพักรับรองสามารถรับผู้เข้าพักได้ประมาณ  100 คน          และลานร่มไม้เหมาะสำหรับจัดกิจกรรมต่าง ๆ รวมทั้งตั้งเต้นท์นอนซึ่งสามารถรองรับผู้เข้าพักได้กว่า  500 คน   และหอประชุมขนาดใหญ่

               การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล ใช้เส้นทางทางหลวงแผ่นดิน เส้นดอนตาล-เลิงนกทา ระยะทางประมาณ   5  กิโลเมตร 

**********************

2.เขื่อนริมแม่น้ำโขง

                ตั้งอยู่ที่บริเวณริมฝั่งแม่น้ำโขง  บริเวณเทศบาลตำบลดอนตาล          เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่เหมาะสำหรับการพักผ่อนยามเย็น   และชมทัศนียภาพริมฝั่งและลำน้ำโขง           รวมทั้งสามารถมองเห็นชายฝั่ง          เมืองไชพูทอง    แขวงสะวันนะเขต   สปป.ลาว

          การเดินทางจากที่ว่าการอำเภอดอนตาล  ใช้เส้นทางถนนเหมลา  ผ่านหน้าที่ว่าการอำเภอระยะทางประมาณ 1.350 กิโลเมตร